Viering voor thuis – Een mooi begin

Een nieuw jaar, een nieuwe start. Wat gaat 2021 ons brengen en wat brengen wij 2021? Een indringende vraag, waarover we gaan nadenken aan de hand van uitnodigende woorden van Jezus en de durf van een groepje hobbits. Luister hier naar de viering of lees de tekst direct onder de player.

Online-viering Kerk met de Beelden, week 1

Van harte welkom bij een nieuwe viering voor thuis van de Kerk met de Beelden. Fijn dat u luistert. Laten we aan het begin van deze viering stil worden en ons openen voor het licht van de Eeuwige.

Licht dat wil ingaan
tegen donkere nachten
tegen duistere machten.
De morgen breekt aan.

Toen de zon aan de slag kon
ging het donker verdwijnen
mocht de aarde verschijnen.
Dat begon met de zon.

Kijk dan en zie maar
maak het licht levend
word zelf lichtgevend
voor jezelf en elkaar.

Naar: Karel Eykman, ‘Jozef en de Kerstman’

Ik heb in de dagen rond kerst de Lord of the Rings van Tolkien erbij gepakt. De bibliotheek is dicht, mijn geleende boeken zijn uit en ik had net de filmversie van het boek gezien. Tijd dus om het boek zelf weer eens uit de kast te pakken.

En hoe schitterend de film van Peter Jackson ook is gemaakt – zie the making of en verbaas je over alle gebruikte computertechnieken – het boek is nog altijd stukken beter. Waarom?

Het verhaal van de kleine hobbit Frodo die met zijn vrienden erop uit gaat om het kwaad te bestrijden is in het boek zoveel completer uitgewerkt, met een aanzienlijk lager tempo en met zoveel meer dialogen dan in de film, die zonder zijwegen en rustpunten van begin naar het einde raast.

Afbeelding: Pixabay

Het boek van Tolkien opent, veel meer dan de verfilming, een wereld waarin ik ogen tekort kom. Het vertelt een moderne mythe geheel in de stijl van de oude grote heldenverhalen, zoals dat van Gilgamesj, de Illias en Odysee, het Bijbelse Exodusepos, de Arthurlegenden en noem maar op. Het verhaal beschrijft net als de oermythen een grote reis waarin de helden met allerlei moeilijkheden te maken krijgen. Die gaan ze vervolgens in tal van avonturen te lijf en aan het eind van het verhaal zijn ze een ander mens geworden.

Zo’n queeste kan heel ver voeren, zoals in The Lord of the Rings, dat een verhaal is van maar liefst 1400 bladzijden. Maar, dacht ik al lezend, mijmerend en terugkijkend, die reis maken we ook in het klein, in onszelf. En dat hielp me bij het lezen van de fascinerende Bijbeltekst die hoort bij deze tijd van het jaar.

De tekst die ik wil lezen, komt uit Marcus 1, vers 1 tot en met 15

Het begin van het evangelie van Jezus Christus, Zoon van God. Het staat geschreven bij de profeet Jesaja: ‘Let op, ik zend mijn bode voor je uit, hij zal een weg voor je banen. Luid klinkt een stem in de woestijn: “Maak de weg van de Heer gereed, maak recht zijn paden!”’ Dit gebeurde toen Johannes de Doper naar de woestijn ging en de mensen opriep zich te laten dopen en tot inkeer te komen, om zo vergeving van zonden te verkrijgen. Alle inwoners van Judea en Jeruzalem stroomden toe en lieten zich door hem dopen in de rivier de Jordaan, terwijl ze hun zonden beleden. Johannes droeg een ruwe mantel van kameelhaar met een leren gordel; hij leefde van sprinkhanen en wilde honing. Hij verkondigde: ‘Na mij komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om me voor hem te bukken en de riemen van zijn sandalen los te maken. Ik heb jullie gedoopt met water, maar hij zal jullie dopen met de heilige Geest.’ In die tijd kwam Jezus vanuit Nazareth, dat in Galilea ligt, naar de Jordaan om zich door Johannes te laten dopen. Op het moment dat hij uit het water omhoogkwam, zag hij de hemel openscheuren en de Geest als een duif op zich neerdalen, en er klonk een stem uit de hemel: ‘Jij bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde.’ Meteen daarna dreef de Geest hem de woestijn in. Veertig dagen bleef hij in de woestijn, waar hij door Satan op de proef werd gesteld. Hij leefde er te midden van de wilde dieren, en engelen zorgden voor hem. Nadat Johannes gevangen was genomen, ging Jezus naar Galilea, waar hij Gods goede nieuws verkondigde. Dit was wat hij zei: ‘De tijd is aangebroken, het koninkrijk van God is nabij: kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws.’

Nieuwe Bijbelvertaling

Lieve mensen,

We staan op de drempel van een kakelvers jaar. Wat gaat 2021 ons brengen? En misschien minstens zo’n intrigerende vraag: wat brengen wij 2021? Dat is toch een beetje de achterliggende vraag bij alle goede voornemens die we zouden kunnen hebben: hoe maken we van het nieuwe jaar dat voor ons ligt een mooi jaar, waarin we iets van onszelf ten goede proberen te veranderen? Misschien beginnen we dit jaar ‘puur’ en stoppen we nu eens echt met roken, schroeven we in het kader van dry January het aantal wijntjes terug, of pakken we wat vaker de fiets in plaats van de auto. Ik noem maar wat.

Afbeelding: Pixabay

Maar als ik de verschillende kranten en de bladen moet geloven zien de goede voornemens er anno 2021 een tikkeltje anders uit dan voorgaande jaren. Want hoog in de lijstjes staat dit jaar het bewuster genieten van de kleine dingen. Waarom altijd die grote ambities? Laten we eerst eens stil staan bij onze gezondheid en blij zijn met wat we hebben. Misschien past hier ook wel het ‘minder shoppen’ bij, dat ik eveneens regelmatig tegenkom.

Natuurlijk is het maar de vraag wat er van al die goede voornemens terecht komt. Want veruit de meeste houden we niet vol. Een nieuwjaar blijft toch ‘wensenwerk’, zo las ik op Facebook. Maar toch. Ik vind het mooi dat veel mensen dit jaar bij het maken van goede voornemens niet alleen aan hun lijf denken, maar ook aan hun innerlijk, aan hun ziel zo je wilt.

Er zijn er ook die komend jaar willen reizen, feesten en alles wat er door de coronamaatregelen afgelopen jaar niet kon. Zulke plannen zijn niet zonder risico. Want het kan allemaal nog steeds niet. Zo maak je het slagen van je voornemens afhankelijk van hoe het virus zich ontwikkelt, de maatregelen die de overheid neemt en de mate waarin de samenleving zich eraan houdt. Wat je noemt een wankele basis.

Foto: Noord-Hollands Archief / Fotoburo de Boer

Dan liever iets voornemen waar je zelf echt de hand in hebt. En dat hoeft niet heel makkelijk te zijn. Dat kan best iets uitdagends zijn. En soms rol je zo van het een in het ander. Ik las op Facebook een oproep van iemand die in januari elke dag een portie extra kookt voor iemand die moeite heeft om rond te komen en die mensen vraagt om zich op te geven. Spontaan zette iemand onder het bericht dat als er teveel animo zou zijn, ze wel wil meekoken.

En zo maken we, denk ik, onze wereld een beetje mooier. Met een klein gebaar, maar toch.

In het Bijbelverhaal van vanochtend gaat het daar volgens mij ook over. We lezen over Johannes de Doper en Jezus. Het is wat je de inleiding van het Marcusevangelie zou kunnen noemen. Bij Marcus geen kerstverhaal, geen Jozef en Maria, geen stal, geen herders of wijzen uit het oosten. De evangelie-schrijver lijkt met de deur in huis te vallen. Maar dat is schijn. Zijn opening zet wel degelijk grote lijnen uit en laat iets zien van wat volgens Marcus de missie van Jezus is geweest.

Bartholomeus Breenbergh: The Preaching of John the Baptist (Metropolitan Museum of Art)

Het begint allemaal met Johannes de Doper. Die doet Marcus denken aan een soort genie-regiment dat de komst van de Romeinse keizer voorbereidt en ervoor moet zorgen dat de paden straks goed begaanbaar zijn. Alle obstakels moeten uit de weg, de bochten minder scherp gemaakt en dichte bosjes gekapt waar vanuit rebellen een aanslag zouden kunnen plegen op de langstrekkende vorst.

Alleen probeert Johannes niet de weg te banen voor de keizer, maar voor God, zo beschrijft Marcus het. Meer daarover lezen we in Mattheüs en Lucas die iets uitgebreider vermelden wat Johannes te vertellen had. “Kom tot inkeer, want het Koninkrijk van de hemel is nabij”, zegt de Doper in Mattheüs. God gaat ingrijpen in deze ellendige wereld. Hij zal de aarde schoonvegen en alles wat er niet aan deugt opruimen. Red dus jezelf! Zorg dat je aan de goede kant staat als Hij komt, want anders loopt het fout met je af, aldus Johannes.

En kennelijk valt die boodschap in vruchtbare aarde. Want álle inwoners van Judea en Jeruzalem lopen uit om De Doper te horen, zo schrijft Marcus. Zijn bereik moet zelfs nog groter zijn geweest, want ook Jezus gaat naar hem luisteren. En Hij komt, zoals we weten, uit een heel andere provincie, uit Galilea. Je zou kunnen zeggen dat Johannes zo’n snaar raakt, omdat hij precies verwoordt wat iedereen toch al denkt: het leven is ellendig, er deugt weinig van. God moet er wat aan doen! En God zal er wat aan doen, belooft Johannes.

Sebastiano Ricci: The Baptism of Christ (Metropolitan Museum of Art)

Jezus is onder de indruk en laat zich dopen, als een van de velen. Maar dan valt het Hem in dat het anders zit dan Johannes zegt. De man met de kameelharen mantel verwacht de oplossing uitsluitend van God. Die moet een einde maken aan al het leed, die moet het paradijs doen terugkeren, of, zoals het in Bijbelse taal ook wel heet, Zijn Koninkrijk vestigen. Maar Jezus komt tot een ander inzicht.

Marcus verbeeldt het zo dat tijdens de doop van Jezus een stem klinkt die iets in Hem wakker roept dat vervolgens verder rijpt tijdens een retraite van veertig dagen in de woestijn. Want als Jezus daarvan terugkeert klinkt zijn boodschap heel anders dan die van Johannes. Zegt Johannes, in de woorden van Mattheüs: “Kom tot inkeer, want het Koninkrijk van de hemel is nabij”, Jezus maakt ervan: “De tijd is aangebroken, het Koninkrijk van God is nabij: kom tot inkeer en hecht geloof aan dit goede nieuws.” Jezus draait de volgorde om. En dat is alleszeggend.

De komst van het Koninkrijk is niet iets bedreigends, iets gewelddadigs waarmee God van buitenaf ingrijpt als een harde reset die een einde maakt aan alles wat niet deugt en waarvan wij onszelf moeten zien te redden. Integendeel, het is goed nieuws! Het Koninkrijk ís al nabij, als alternatieve mogelijkheid. Het is onder handbereik. We kunnen er al bij. In een ander evangelie zegt Jezus dat het midden onder ons is, wat je ook mag vertalen met: het is binnenin ons. En dat is heel andere koek.

Afbeelding: Pixabay

Jezus nodigt ons uit om als wij de wereld een beetje mooier willen maken, dan ook zelf aan de slag te gaan. Wacht niet op God. Sterker nog: God wacht op ons, zo zou je Jezus’ woorden kunnen uitleggen. Als we een mooi jaar willen met een iets leefbaardere wereld, zijn we ook zelf aan zet om er wat van te maken. Want die wereld is onder handbereik, zo valt te lezen in Jezus woorden. En, voeg ik eraan toe, goede voornemens, hoe klein ook, zijn al een mooi begin.

Het zou bijvoorbeeld al enorm helpen als we wat minder cynisch zouden proberen te zijn, minder onverschillig, minder negatief. Als we wat meer open, wat constructiever, positiever zouden proberen te zijn. Het maakt echt uit of we uitgaan van onze mogelijkheden in plaats van alles wat ons niet meer lukt. Niet iedereen kan dat, besef ik. Maar soms kom ik er verbazingwekkende voorbeelden van tegen die kunnen inspireren.

Ik las een verhaal van een man en een vrouw van wie een baby’tje in de nieuwjaarsnacht van 2020 dood ter wereld komt. Ze zijn ontroostbaar, zeker als het ziekenhuis in een persbericht een ander kindje noemt dat als eerste ter wereld zou zijn gekomen. Van alle kanten krijgen ze berichtjes van medeleven, mensen komen helpen en ze zoeken zelf ook psychische hulp. Dan komt corona en valt alles stil. Maar ze hebben ontdekt hoe goed support van anderen hen deed. En als ze lezen hoe wanhopig boeren zijn die hun asperges, pompoenen en andere waren niet meer aan de hotels kwijt kunnen, besluiten ze te helpen. Met een facebookpagina, website en veel andere publiciteit weten ze de boeren van hun oogst af te helpen. Een jaar later erkennen ze in de krant dat het zonder de dood van hun kindje nooit was gebeurd. Hun motto: “We wachten niet op het licht aan het eind van de tunnel. We hangen zelf onderweg de lampjes op.”

Foto: Suzy Hazelwood (Pxhere)

Dat is het verschil tussen Johannes en Jezus, tussen wachten tot anderen wat doen en zelf in beweging komen, ook al is het maar klein wat je kunt doen. En het hoeft ook niet groots en meeslepend.

Dat vind ik ook zo mooi aan The Lord of the Rings. Het is een dik boek. En wie de verfilming heeft gezien denkt misschien dat het alleen maar over oorlog gaat. Maar terwijl hele volkstammen tegen het kwaad strijden, gaat parallel daaraan een klein groepje hobbits op pad, mini-mensjes, kleiner dan klein. Ze leven in een soort paradijselijke plek ver van de boze buitenwereld, maar als die buitenwereld in gevaar is, doen de hobbits wat er gedaan moet worden. Ze winnen geen veldslagen, maar gaan op stap met een magische ring die de bron van alle problemen is en proberen die ring te vernietigen.

Ook wij kunnen met onze ring aan de slag. Ook wij kunnen uit ons hobbithol komen. Niet wachten op anderen, maar zelf onze rol spelen, hoe bescheiden ook. Niet alleen kijken wat 2021 ons brengt, maar ook naar wat wij 2021 kunnen brengen. Dat kan soms best een heel avontuur blijken. Een reis die ons, net als de hobbits, uit onze comfort zone kan halen. Maar wel eentje die onze eigen wereld een beetje mooier kan maken.

Moge het zo zijn,
Amen

Trouwe God,
Een nieuw jaar, een nieuw geluid.
Wat gaat ons 2021 brengen?
En wat brengen wij mee?
Wat kunnen wij doen om onze wereld
een beetje mooier te maken?
Het klinkt zo enorm
en we voelen ons zo klein.
Is het niet teveel gevraagd?
Soms lijkt het wel of we een rivier moeten verleggen.
Maar alleen één steen is al heel wat.
Want ook dan stroomt het water anders dan voorheen.
Geef ons moed om te veranderen
wat we kunnen veranderen
en wijsheid om te accepteren waar we niets aan kunnen doen.
Help ons als wij helpen.
Zo bidden wij U,
Amen

Tot zover deze viering voor thuis. Dank voor het luisteren! Ik sluit graag af met een zegen van de aarde:

De zegen van de zon
de zegen van de maan
de zegen van oost en van west
om ons te gidsen onderweg
om ons de ogen te openen
om onze liefde en wil te versterken.

De zegen van de aarde
de zegen van de lucht
de zegen van vuur en van water
om ons met de hemel te vullen
om ons met welwillendheid te bevrijden
om ons met vurig mededogen te bestoken.
Amen.

John Philip Newell – praying with the earth

Aries van Meeteren

Napraten? Stuur een mailtje!

    Tags: , , ,

    Related posts

    Comments are currently closed.

    Top