Sofie en de kunst van het chillen
Kent u het muziekstuk met de wat bijzondere naam 4’33”? De Amerikaanse musicus, filosoof en schrijver John Cage kwam daar in 1952 mee op de proppen. Een bizarre compositie! Gedurende vier minuten en drieëndertig seconden blijft het ijzingwekkend stil op het podium. Het muziekstuk bestaat namelijk uit de afwezigheid van muziek. Het is een lange rust.
Hoe dat werkt, kunt u zien op YouTube. Er is bijvoorbeeld een filmpje van een pianist die opkomt, de klep van de vleugel sluit en op een stopwatch drukt. Een ander filmpje toont een compleet symfonieorkest dat na het stemmen van de instrumenten ruim vier-en-een-halve minuut doodstil blijft.
Geborrel
Probeer maar eens om de volledige 4’33” uit te zitten en de stilte op u in te laten werken, om alle geluiden om u heen op te merken die dan des te nadrukkelijker op de voorgrond treden. Het verkeer buiten, het gezoem van de lamp, het geborrel van de vaatwasser.
Ik vind het verschrikkelijk moeilijk. Mijn gedachten schieten alle kanten op, ik krijg spontaan een kriebel in mijn keel en ik weet na een paar minuten niet meer hoe ik moet zitten. Ik ben er veel te onrustig voor.
Schuldgevoel
Erger nog: ik ervaar een zeker schuldgevoel. Ik bedenk me wat ik nog allemaal op mijn to-do-lijst heb staan. Zonde van mijn tijd, die 4’33”!
Joke Hermsen
Joke Hermsen schreef eerder dit jaar het essay van de Maand voor de Filosofie, getiteld ‘Melancholie van de Onrust’. Zij breekt daarin juist een lans voor de stilte, voor het onderbreken van onze dagelijkse bezigheden. Want wie niet van tijd tot tijd rust neemt, komt niet aan creatief en kritisch denken toe. Die holt maar door.
In momenten van rust ontstaat aandacht voor wat Hermsen melancholie noemt, ‘een adempauze van reflectie, verstilling en bezinning’. Reflectie waarop? Op ons leven, op onze onvolkomenheid en vergankelijkheid. Alleen wie daar van tijd tot tijd bij stil staat en in alle rust met zichzelf in gesprek gaat, is in staat om de juiste prioriteiten te stellen en eventueel dingen bij te sturen in het leven. Of om moed te verzamelen en iets nieuws te beginnen. Wie die pauze niet neemt, blijft hangen in onrust en riskeert op termijn een depressie.
Storm op het meer
Ik moet denken aan het verhaal over de storm op het meer in Marcus 4. De boot van de leerlingen van Jezus is een speelbal van de golven en de paniek slaat toe. Maar Jezus ligt gewoon te slapen! Als zijn leerlingen Hem wakker maken, laat Hij de wind weer liggen. Vervolgens spreekt Hij de discipelen bestraffend toe: ‘Waarom waren jullie zo bang?’
Rust in jezelf
Als we aan het jachten en jagen zijn, ‘druk druk druk’ met wat er volgens ons allemaal nog moet, en het dreigt over onze schoenen te lopen, zouden we Jezus in ons wakker moeten maken. Stem af op dat baken van rust in jezelf, maak ruimte voor reflectie, verstilling en bezinning. En laad je op, laaf je aan de stilte.
Hoe doe je dat?
Joke Hermsen tipt op meer tijd te besteden aan dingen als kijken naar kunst, luisteren naar rustgevende muziek, lezen van een boek, mijmeren, uit het raam staren, wandelen, een spinner laten draaien. Stem af op wat er diep in jezelf leeft, schenk daar aandacht aan en zie wat er geboren wordt.
Ik kijk naar onze poes Sofie. Ze ligt opgerold op ons bed. Als ze me opmerkt, strekt ze zich uit, gaapt uitgebreid en draait zich weer om. Wat een inspirerend voorbeeld is ze toch.
Aries van Meeteren
