Mystiek van het dagelijks leven

Mystiek zweverig? Spiritualiteit vooral iets voor op een yogamatje? De Britse Evelyn Underhill (1875-1941) wil in haar klassieker ‘Het spirituele leven’ laten zien dat dit niet zo hoeft te zijn. Het boekje is een bundeling van vier radiotoespraken die ze hield in de jaren dertig. Het fijne is dat Underhill het met het oog op het grote publiek eenvoudig heeft moeten houden. En dat is ook voor ons prettig. Fijn is verder dat de recent verschenen Nederlandse vertaling erg leesbaar is. Alle reden dus voor een korte maar krachtige kennismaking met het werk van de destijds zeer bekende mystica.

Voor Underhill is spiritualiteit een manier van kijken naar onszelf en de wereld om ons heen. Het is als kijken door een groothoeklens in plaats van door een leesbril, schrijft ze. Wie uitzoomt ziet dat we niet op onszelf staan, maar leven in een groter geheel. We staan in verbinding met elkaar, de schepping en God, door Underhill gezien als de Grote Onderstroom die ons stuurt en draagt.

Foto: Pixabay

Wie met een spirituele (of mystieke) blik rondkijkt, ervaart de wereld als een bezield verband waarin het niet draait om dingen willen, hebben of doen, maar om ‘zijn’. Het leven draait om het zoeken naar onze bestemming, naar het doel waarvoor wij op aarde zijn.

“De grote vraag is niet: wat is het beste voor mijn ziel? Zelfs niet: wat is het nuttigste voor de mensheid? Nee, de vraag is – en die overstijgt deze beperkte doelen: welke functie heeft mijn leven in het grootse en verborgen stelsel van God.” (p. 30). En dat stelsel van God is het geheel waarin we leven en waarop we ons kunnen leren afstemmen.

Radartje

Wie mystiek probeert te leven, ziet dat alles meewerkt aan alles, en iedereen aan allen. Het komt erop aan onze plek als radartje in het grote geheel in te nemen. Mystiek leven is kortom dienend leven. Underhill spreekt hier uit eigen ervaring. Toen ze als getogen atheïst haar eerste stappen op het spirituele pad zette was haar mystiek erg naar binnen gekeerd. Haar leermeester Friedrich von Hügel liet haar liefdadigheidswerk doen in de sloppenwijken. Het stond haar aanvankelijk nogal tegen. Maar ze leerde er veel van.

Ze zag in dat spiritualiteit geen knopje is dat je even omzet. Het is een hele weg, een voortdurend zoeken naar afstemming op het hogere, het grote geheel. Daar zijn drie dingen voor nodig, leerde Underhill van Von Hügel: aanbidding (uitgelegd als een houding van dankbaarheid voor alles wat er is), je toevertrouwen en meewerken.

Het leven, de schoonheid en de betekenis van de hele geschapen orde, van de pimpelmees tot de Melkweg, verwijzen naar het absolute leven en de schoonheid van zijn Schepper. Als je het zo bekijkt en zo leeft, heeft zelfs het kleinste spirituele betekenis. Denk aan [de Spaanse mystica] Teresa van Ávila, die tijdens haar werk in de keuken God vond tussen de potten en de pannen.

Evelyn Underhill, Het spirituele leven, p. 45

‘Stuur mij’

Mooi aan ‘Het spirituele leven’ vind ik dat Underhill benadrukt dat we aan de slag moeten. We zijn nodig op onze plek. We zijn de handen en voeten van God, de representatie van het Hogere. Hij (of Zij) kan niet zonder ons. Mystiek leven is Gods bedoeling met ons voor ogen houden. Dat doel is niet altijd ons eigen doel, zoals Underhill heeft ondervonden in de sloppenwijken. Dat is wat Von Hügel bedoelde met meewerken. Het is zeggen: ‘Hier ben ik. Stuur mij!’

Hoe houden we dat vol? Underhill dringt aan op het zoeken van de verbinding, niet alleen met de dingen om ons heen, maar ook met God, de Ultieme Werkelijkheid. Als we ons richten op het licht, het schone, het ware en het goede, ervaren we een kracht die bemoedigt en aanvuurt, schrijft ze. Dankzij die kracht kunnen we onze weg blijven gaan.

‘Het spirituele leven’ is een dun boekje. Het telt precies tachtig pagina’s. Dankzij de duidelijke letters en de smalle regelbreedte leest het vlot. De keerzijde is dat Underhill veel aanraakt zonder werkelijk de diepte in te gaan. Het wordt m.a.w. nergens een handboek. Maar dat was ook niet de opzet van de radiopraatjes die in het boekje zijn gebundeld.

Underhill is erin geslaagd om in kort bestek duidelijk te maken dat mystiek om meer draait dan alleen meditatie, gebed of andere vormen van contemplatie. Spiritueel leven is belangeloos aan de slag gaan in het grote geheel op de plek die voor ons is bedoeld.

Aries van Meeteren

Evelyn Underhill, Het spirituele leven. Mystiek voor het dagelijks bestaan. Vertaling: Renata Barnard en Marga Haas (Utrecht 2019)

Tags: ,

Related posts

Comments are currently closed.

Top